29.12.2022 15:12 | Son Güncelleme: TAKİP ET
Beyin hücrelerinde yaşanan ölümlere bağlı olarak gelişen hafıza kaybı, bunama (demans) ve genel anlamda bilişsel fonksiyonların azalması şekilnde gelişen tıbbi durumlara Alzheimer denmektedir. Alzheimer hastalığı yaşlılık hastalığı olarak bilinse de bu hastalığa erken yaşta yakalananlar da görülür. Alzheimer hastalığında erken teşhis hasta ve çevresi için büyük önem taşımaktadır.
İLK BELİRTİLERE DİKKAT
Demansın tedavisi olmasa da bazı yaşam tarzı faktörleri fark yaratabilir. Leverenz, “Kalbiniz için iyi olan her şey beyniniz için de iyi olacaktır” diyor. “Öyleyse egzersiz yapın, iyi bir diyet yapın. Sosyal olarak aktif kalan ve hayatlarında başka şekillerde aktif kalan insanların hastalıkla çok daha iyi başa çıktığını giderek daha fazla görüyoruz. Hatta semptomların erken başlamasını bile engelleyebilir. Yani olağan şeyler, aktif ol, dışarıda kal, eğer yapabilirsen sosyal ol. Ve insanlar ilk kez Alzheimer olduklarında, hafıza kaybının yanı sıra ilk semptomlardan biri, ilgi kaybının olması çok yaygındır. Bu nedenle, depresyon gibi şeylerin yanı sıra, giderek daha içine kapanık hale gelen birini tanıyorsanız, onların aktif olup olmadıklarını görmek iyidir.
ALZHEIMER’IN EN ERKEN BELİRTİLERİ
HAFİF BİLİŞSEL BOZUKLUK
Hafif düzeyde bilişsel bozukluğu olan kişiler, tamamen bağımsız hayatlar yaşama yeteneğine sahiptir, ancak hafıza sorunları ve kafa karışıklığı ile mücadele eder ve nerede olmaları veya ne yapmaları gerektiğini hatırlamayabilirler. Laura Baker , “Bunu yapmak için katlanmak zorunda oldukları şey çok yorucu” diyor. “‘Takvimime bakayım. Ah, bu takvime yazmayı unutmuşum. Başka bir takvime bakalım. Ah, o takvimi bulamıyorum. Telefonumu kaybettim. Anahtar nerede? Bulamıyorum.’ Erken aşamalarda yeniden bir araya gelip bir şeyler başarabiliyorlar, ancak bedeli çok büyük.”
Araştırmalar, hafif bilişsel gerileme yaşayan 65 yaş üstü kişilerin %10-20’sinin bunama ve Alzheimer geliştireceğini gösteriyor. Erken teşhis çok önemlidir, çünkü bazen HBB’ye tersine çevrilebilecek bir şey neden olabilir.
HAFIZA KAYBI
Giderek kötüleşen hafıza kaybı, Alzheimer’ın en erken ve en yaygın belirtilerinden biridir. Nörolog Laura Goldstein, “Hastalığın en erken belirtileri genellikle, konuşmaları veya randevuları unutmak gibi kısa süreli hafıza kaybını içerir” diyor. “Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme, bilişsel ve sosyal olarak meşgul olmak yaşa bağlı bilişsel kayıplara karşı koruma sağlayabilir. Vasküler risk faktörlerinin – örneğin obezite, hipertansiyon ve diyabet – kontrolü de yardımcı olabilir. Depresyonun tanınması ve tedavisi de değerli olabilir.”
KİŞİLİK DEĞİŞİKLİKLERİ
Açıklanamayan kişilik değişiklikleri Alzheimer hastalığının bir işareti olabilir. Nörolog Ronald Petersen, “Çoğu zaman, insanlar Alzheimer hastalığına yakalandıklarında, kişilik özellikleri bir şekilde abartılıyor” diyor. “Yani, eğer gerçekten iyi bir insansalar ve hayatlarının büyük bir bölümünde oldukça nazik davrandılarsa, bu hastalık sürecine kadar devam eder. Bazen insanlar 180 derece değişim yaşar. Yani, yaşlı biri tüm hayatı boyunca hayat hastalığı geliştirir ve daha sonra hayatı boyunca hiç kullanmadığı kelimeleri kullanarak bir denizci gibi konuşmaya başlar. Davranışlarımız, kişiliklerimiz, doğrularımız ve yanlışlarımız, ketleme, inhibisyon…
Beynin o kısmı etkilenirse, o zaman tüm bu özellikler, tüm bu davranışlar değişmeye başlar.” Dr. Bruns , “Kendi davranışınızda veya sevdiğiniz birinin davranışında büyük bir değişikliğin farkına varmak, bir birinci basamak sağlık hizmeti sağlayıcısıyla görüşmeyi garanti etmelidir” diyor . “Yine, yardıma olabildiğince erken erişim, hem Alzheimer’la yaşayan kişi hem de arkadaşları ve sevdikleri için önemli bir fark yaratabilir.”
GÜNLÜK GÖREVLERDE ZORLUK
Eskiden kolay ve sürekli olan görevlerle uğraşmak Alzheimer’ın bir belirtisi olabilir. Doktor Tianxu Xia, “Alzheimer patolojisinden sıklıkla etkilenen beynin diğer bir bölümü, beynimizin arkasında yer alan parietal lob olarak adlandırılır” diyor . “Görsel-mekansal bilgilerin, dilin ve hesaplama, dikkat ve yürütme işlevi gibi daha yüksek bilişsel işlevlerin işlenmesi için anahtar bileşendir. Bu nedenle, hafıza güçlüğü dışında, Alzheimer hastalığı olan bir hasta erken zorluklar yaşayabilir veya yaşamayabilir. Gezinme, kelime bulma, planlama ve kendi mali durumlarını ve tıbbi bakımlarını nasıl yönetecekleri gibi karmaşık günlük görevleri çözmede.”
DEPRESYON
Depresyon ve ruh hali değişiklikleri, Alzheimer’ın başka bir belirtisidir. Geriatrik psikiyatr Jennifer Gatchel , “Araştırmamız, beyin amiloid birikiminin mütevazı düzeylerinin bile depresyon belirtileri ve bilişsel yetenekler arasındaki ilişkiyi etkileyebileceğini buldu” diyor. “Bu, Alzheimer hastalığının ilerlemesini geciktirmeyi amaçlayan klinik araştırmalarda depresyon semptomlarının hedef olabileceği olasılığını artırıyor.
Bu alanda daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.” “Alzheimer hastalığının belirtileri, çalışan ve uzun süreli belleğin ilerleyici kaybı, kafa karışıklığı ve oryantasyon bozukluğu, konuşma veya yazma ile ilgili akıcılıkta değişiklikler, azalan konsantre olma yeteneği, uzlaşmaya varılan muhakeme ve sorgulanabilir karar vermeye yol açan muhakeme değişiklikleri içerir. Dr. Verna Porter, “kaygı ve depresyon gibi sosyal geri çekilme ile sonuçlanabilecek ruh hali” diyor. Depresyon tedavi edilmezse kafa karışıklığını ve unutkanlığı şiddetlendirebilir.”
